Τς Αγιάς-Φουτιάς !

Για να θυμούνται οι παλιοί                                                                              

και να μαθαίνουν οι νεότεροι

Χριστός Ανέστη! Αναστάσιμες ευχές για τους συνδημότες μας από το Συνοικιακό Συμβούλιο Καλλιθέας-Μαύρα Σίδερα.

*

Τώρα την Λαμπροβδομάδα και συγκεκριμένα την Λαμπροπέμπτη, γιορτάζει ο μικρός παλιός γραφικός ναός της Αγίας Φωτεινής που βρίσκεται εκεί που σήμερα είναι το Συγκρότημα των Σχολείων (Ι0ο- Δημοτ. κ.λ.π), κάτω απ’ το Νοσοκομείο στα σύνορα με τα Μαύρα Σίδερα και στο κάτω αριστερό μέρος της Καλλιθέας. Η γιορτή από παλιά ήταν γνωστή και για τους κατοίκους της περιοχής και για τους Μυτιληνιούς γενικά, ως « Τς Αγιάς-Φουτιάς-- Της Αγιάς-Φωτιάς» (Φωτεινής-- Σαμαρείτιδος-- ) και κρατούσε δυο μέρες, από την παραμονή το απόγευμα μέχρι την άλλη μέρα το βράδυ αργά. Δυο ήταν οι σημαντικές γιορτές της Λαμπροβδομάδας στη Μυτιλήνη, της Αγιάς-Φωτιάς στην Καλλιθέα και της Ζωοδόχου Πηγής στην Λαγκάδα. Η Αγιά-Φωτιά όμως μια που βρισκόταν τότε σε εξοχική και ακραία περιοχή…της πόλης, συγκέντρωνε πάρα πολύ κόσμο για δυο μέρες, όπου παρέες-παρέες και κατά οικογένειες οι Μυτιληνιοί, φέρνοντας μαζί τους τα απαραίτητα στρωσίδια, κουρελούδες, καρπέτες κ.λ.π. καθώς και τα προς τέρψιν εδέσματα, κόκκινα αυγά, τυριά, και διάφορα άλλα μεζεκλίκια, απλώνονταν ανάμεσα στα λιόδεντρα κατάχαμα και ξέδιναν με κέφι, τραγούδια, χορό, απλά, όμορφα, αυθόρμητα με δέσιμο καρδιάς και στενή φιλική διάθεση.

Την γιορταστική όμως μορφιά των δύο αυτών ημερών, εκεί στην λουλουδιασμένη περιοχή και στο καταπράσινο τοπίο, την συμπλήρωναν οι «Λεσβιακές Λαμπριάτικες Κούνιες»! Οι κούνιες που έφτιαχναν με χοντρό σκοινί και μαδέρια κρεμασμένες στο λιόδεντρα --πάνω τους μπορούσαν να καθίσουν από δυο και τέσσερα έως και οχτώ άτομα, αναλόγως το μέγεθος-- και με το κούνημα πάνω στο ρυθμό συνοδεύονταν με τα γνωστά δίστιχα τραγούδια της λεσβιακής κούνιας και σε γνωστή δική τους μελωδία, που άρχιζαν με το Χριστός Ανέστη και έκλειναν πάλι με το ίδιο.

Πάρτε μια γεύση:

Χριστός ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας,

και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος.

Πάλι στην κούνια έκατσα καλέ, πάλι θα τραγουδήσου,

ν ανοίξου τις καρδούλις σας καλέ, τσι να τις ζουγραφήσου.

Χριστός ανέστη μάτια μου καλέ, χαρήκαν οι γ’ αγγέλοι,

κι μεις για να ανταμώσουμι καλέ, γ’ οι παραπουνιμένοι.

Θαν ανιβώ στουν ουρανό καλέ, να κάτσου διπλουπόδι,

να σι κουνήσου μάτια μου καλέ, γιατ’ είσι προυτουκόρη.

Σι φχαριστώ αγάπη μου καλέ, αν τα’ πις για τα μένα,

να σκίσου την καρδούλα μου καλέ, να σι πουτήσου αίμα.

Έλα Χριστέ στα χείλη μου καλέ, κι η Παναγιά κουντά μου,

να τραγουδώ τις φίλις μου καλέ, κι όλη τη συντρουφιά μου.

Χριστός ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας

και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος.

Του γυα-λί, του ρου-δου-στάλ’, βγού-τι σεις - να μπουν -τσι οι γ’ άλλ’.

Μια του κλεφτ - δυο του κλεφτ - τρεις τσι τουν τσακώ-σαμι -

τσι σ φυ-λακή - τουν χώσαμι.

Με αυτές τις τελευταίες φράσεις, (του γυαλί του ρουδουστάλ’ κ.λ.π.) που λέγονταν σταδιακά όλο και σε πιο αργό ρυθμό, ανακόβονταν η ταχύτητα της κούνιας μέχρι την ακινητοποίησή της, από αυτούς που βρίσκονταν κάτω στη μια και στην άλλη άκρη και είχαν την ευθύνη της κίνησης της κούνιας, πίσω-μπρος, και του σταματήματός της. Έτσι κατέβαιναν αυτοί που κουνήθηκαν, και έμπαιναν οι άλλοι. Εδώ πρέπει να πω ότι οι κούνιες έδιναν την ευκαιρία στη νεολαία, αγόρια και κορίτσια να σμίξουν εκεί, να φλερτάρουν και να εκφράσουν οι ερωτευμένοι τα αισθήματά τους ο ένας στον άλλον, χωρίς να γίνονται εύκολα αντιληπτοί από γονείς, αδέλφια και ζηλόφθονα μάτια… Κι ακόμα πιο πολύ έδιναν την ευκαιρία στα αγόρια να απολαύσουν λίγο….μπατζάκι, καθώς με το κούνημα το δυνατό, ο αέρας σήκωνε τα φουστάνια των κοριτσιών!

Το όλο πανηγυριώτικο σκηνικό πλαισίωναν και πολλοί μικροπωλητές, χαλβατζήδες και άλλοι, καθώς και κάποια πρόχειρα στημένα καφενεία για ουζομεζέδες και ψυχαγωγία. Όταν σκοτείνιαζε πια, αφού δεν υπήρχε εκεί ηλεκτρικό δίκτυο, το λόγο είχαν τα «λουξ» με πετρέλαιο, οι ασετιλίνες και ενδεχομένως και κάποια λαμπιόνια με μπαταρίες αυτοκινήτου.

Αυτό ήταν για χρόνια και χρόνια το πανηγύρι τς Αγιάς-Φουτιάς σ’ αυτό το ακραίο… σημείο της Μυτιλήνης, που πρέπει να πω ότι όλη αυτή η περιοχή της κάτω Καλλιθέας, από την οδό Ιακωβίδου και Βενέζη και Μητρ. Ιακώβου, μέχρι Ρουσέλλη και Σίμου Χουτζαίου, Κανέλλη και Σχολικό Συγκρότημα, ήταν μπαχτσέδες, και από εκεί και προς τα πάνω, οδό Θεοφ. Χατζημιχαήλ, πίσω από Νοσοκομείο, μέχρι ψηλά στις Εργατικές Κατοικίες Καλλιθέας ήταν χωράφια, ελιώνες, ενώ μπροστά από την εκκλησία της Αγίας Φωτεινής περνούσε ποταμός. Όλα αυτά μέχρι τη δεκαετία του 1950 με ’70 περίπου. Ενοριακά σήμερα ο ναός ανήκει στην ενορία Κάτω Χάλικα , λειτουργεί κάθε Πέμπτη, μόνο που τώρα η Λαμπροπέμπτη αποτελεί πια μια απλή πανηγυρική γιορτή κατά παράδοση, προς τιμήν της Αγίας και Ισαποστόλου Φωτεινής, που ουσιαστικά η μνήμη της είναι στις 26 Φεβρουαρίου, ενώ τιμάται και την τέταρτη Κυριακή του Πάσχα της Σαμαρείτιδος.

Τι τα θέλετε όμως, τον παλιό καλό παραδοσιακό και όμορφο τρόπο του πανηγυριού αυτού, όπως και άλλα τέτοια έθιμα, τον έθαψαν για πάντα η λήθη, το τσιμέντο, η ρόδα, η εξέλιξη, ο πολιτισμός της αρχοντοχωριατιάς, η απομόνωση από το γυαλί…των καναλιών, των κομπιούτερς και των τάμπλετ, και η αποκοπή από τις ρίζες μας προς δόξαν των… ΕΜΦΙΑ, Αντικειμενικών αξιών, των πλειστηριασμών και πάσης άλλης μνημονιακής…ευδαιμονίας! Ζήτω μας!!

* * *

                                                                                         Βαγγέλης Χατζημανώλης